Akkerbouwers willen het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verminderen, maar hebben niet de juiste kennis over mogelijke alternatieven. Samenwerking tussen boeren, maar ook met onafhankelijke landbouwadviesdiensten, zou de reductie van chemische bestrijdingsmiddelen versnellen.
Dat stelt onderzoeker Lieneke Bakker in haar proefschrift over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de Nederlandse akkerbouw. Ze promoveerde onlangs op dit onderwerp bij Wageningen UR. “Boeren zijn van goede wil”, zegt Bakker. "Ze zijn van plan om minder chemie te gebruiken, maar ze kunnen het niet of kunnen het niet alleen."
Beïnvloed door de buurman
Voor haar onderzoek deed ze een enquête onder conventionele akkerbouwers en onderzocht ze wat boeren belet minder insecticiden te gebruiken. “Boeren hebben het gevoel dat ze niet de juiste kennis hebben over de mogelijke alternatieven. Er is dus een kenniskloof. Bovendien worden ze sterk beïnvloed door wat de buurman doet. Dus kijken ze elkaar aan. "
Volgens Bakker zitten akkerbouwers op een tredmolen waarin ze pesticiden gebruiken. Daar is het moeilijk uit te breken, zegt de onderzoeker. Samenwerking is essentieel om verandering op gang te brengen, zegt ze.
Onafhankelijke landbouwvoorlichting
Ze pleit ook voor de herinvoering van onafhankelijke landbouwvoorlichtingsdiensten. “Vroeger was het er, maar het is ingekort. Boeren zouden graag goede voorbeelden zien van hoe minder sproeien toch een goede opbrengst oplevert. "
Het belang van samenwerking blijkt ook uit een groot veldonderzoek van Bakker. Ze bracht de effecten van insecticidegebruik in kaart op 38 locaties in het land. Dit werd gedaan door insecten te monitoren in akkerranden van zowel biologisch als conventioneel beheerde percelen. De focus lag op natuurlijke vijanden van plaagdieren en bestuivers.
Kwart minder insecten
Bakker vond een sterk verband tussen het geschatte insecticidegebruik in de wijde omgeving (straal van een kilometer) vanaf de akkerrand en het aantal insecten. Veel sproeien vermindert het aantal insecten met een kwart. Maar het maakte niet uit of die veldrand naast een biologisch of conventioneel beheerd veld ligt. “Het gebruik van insecticiden heeft gevolgen voor het hele landschap”, zegt Bakker.
"Het negatieve effect hiervan beperkt zich dus niet tot het veld waar wordt gespoten, maar verspreidt zich naar de omgeving." De 'organische' akkerrand zal dus ook verder weg te maken krijgen met insecticidengebruik. Bakker: “De keuzes van individuele boeren beïnvloeden elkaar. Voor echte verandering moet je op een collectieve manier naar oplossingen zoeken. "